Değerli kardeşlerim bir arapça dersi ile yine sizlerle beraberiz.
Arapça'da sayılar konusu oldukça uzun ve anlaşılması zor bir konudur. O yüzden dersleri bölümlere ayırarak işleyeceğim. Bu derste "Asıl sayıları" konusunu anlatmaya çalışacağım.
Asıl sayılar varlıkların sayısını bildirmeye yarar. 5 kalem, 4 silgi, 9 çocuk gibi. Ancak diğer konularda olduğu gibi burada da müzekker ve müennes ayrımı yapılmaktadır.
Müennesler (dişi) için asıl müfred sayılar
1 (وَاحِدَةٌ (إِحْدَى = vahidetün (ihdâ)
2 اِثْنَتَانِ = ithnethâni
3 ثَلاَثٌ = thelathün
4 أَرْبَعٌ = erbe'un
5 خَمْسٌ = khamsün
6 سِتٌّ = sittün
7 سَبْعٌ = seb'un
8 ثَمَانٍ = themânin
9 تِشْعٌ = tis'un
10 عَشْرٌ = aşrun
Müzekker (erkek) için asıl müfred sayılar
1 (وَاحِدٌ (أَحَدٌ = vahidun (ehadun)
2 اِثْنَانِ = ithnâni
3 ثَلاَثَةٌ = thelâthetün
4 أَرْبَعَةٌ = erbe'atün
5 خَمْسَةٌ = khamsetün
6 سِتَّةٌ = sittetün
7 سَبْعَةٌ = seb'atün
8 ثَمَانِيَةٌ = themâniyetün
9 تِسْعَةٌ = tis'atün
10 عَشَرَةٌ = aşeratün
Arapçada asıl sayılardan sonra Temyîz denilen bir öğe gelir. Temyîz, müphem (kapalı) olan isim veya nispeti (cümleyi) açıklamak için zikredilen nekre isimdir. Yalnız 1 sayısı, sayılan isimden sonra gelir. Ve onun sıfatı durumunda olur.
Mesela: bir kız çocuğu = طِفْلَةٌ وَاحِدَةٌ = tıfletün vâhidetün.
Ayrıca Arapçada, sayıya العَدَدُ (aded), sayılana المَعْدُودُ (el-ma'dûd) denir. Ma'dud bir manada da temyizdir. 1 sayısında olduğu gibi 2 sayısında da özel bir durum vardır. Bir cinsten iki varlığı göstermek için اِثْنَانِ ve اِثْنَتَانِ pek kullanılmaz, isim doğrudan doğruya tesniye (ikil) yapılır.
Mesela: رَجُلاَنِ = raculâni = iki adam deriz. Ancak, manayı kuvvetlendirmek için kullanıldığı durumlar olabilir, bunlar istisnadır. İsimden sonra gelirse onun sıfatı olur.
Sayılar dört kısma ayrılır:
a. Müfred sayılar: 1den 10a kadar olanlar. (yukarıda da yazıldığı gibi)
b. Mürekkep (bileşik) sayılar: 11den 19a kadar olan sayılar.
c. Ukûd: 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90 sayıları. (ileride gelecek)
d. Atıflı (matûf) sayılar: 21 ve 99 gibi iki sayının arasına atıf vavı getirilerek söylenen sayılar. (ileride gelecek)
Müfred sayılar içinde 1 ve 2 nin kullanımı ile ilgili bilgileri yukarıda zikretmiştim. 3'ten 10'a kadar olan sayılar için ise şu kuralı unutmamak gerekir.
Kural: "Aded (sayı), ma'dud (temyiz-sayılan şey) ile zıt cinsten olur. Ma'dud cem'i (çoğul) olarak olarak gelir ve mecrur yapılır. (Son harfinin harekesi esre " ِ " olur.)"
Dikkat: Çoğul isimlerin müzekker veya müennesliğine, tekili dikkate alınarak karar verilir. Akılsıza delâlet eden çoğulların müfred-müennes hükmünde olması kuralı, bu konuda geçersizdir
Örnekler:
ثَمَانِيَةُ رِجَالٍ = themâniyetü ricâlin = 8 adam. Cümlemizi incelediğimiz sayımız yani adedimiz 8, madudumuz yani temyizimiz ricâl yani adam(lar)dır. 8 sayısı müennes (dişil) bir sayı olduğu için ma'dudumuz müzekker ve çoğul olan bir kelime olarak gelmek zorunda kaldı. Ve sonu mecrur (esreli) oldu.
سَبْعَة كُتُبٍ = seb'atü kütübin = 7 kitap. Cümlemizi incelediğimiz sayımız yani adedimiz 7, madudumuz yani temyizimiz kütüb yani kitap(lar)dır. 7 sayısı müennes (dişil) bir sayı olduğu için ma'dudumuz müzekker ve çoğul olan bir kelime olarak gelmek zorunda kaldı. Ve sonu mecrur (esreli) oldu.
أَرْبَع سَيَّارَاتٍ = erbe'u seyyârâtin = 4 araba. Cümlemizi incelediğimiz sayımız yani adedimiz 4, madudumuz yani temyizimiz seyyârât yani araba(lar)dır. 4 sayısı müzekker (eril) bir sayı olduğu için ma'dudumuz müennes ve çoğul olan bir kelime olarak gelmek zorunda kaldı. Ve sonu mecrur (esreli) oldu.
Kaynak : http://www.ilyasucar.com/arapca-ogreniyorum/1755-arapca-dersleri-21-sayilar-i.html
Bu konuyu görüntüleyen üye yok.